Maan

Alle zesjarigen beantwoorden om beurten de vraag of ze de maan wel eens gezien hebben.

'Ja' zegt hij. 'Toen ik in het Mirandabad op mijn rug dreef . Ik kon door het dak heen kijken omdat het van een soort plastic gemaakt was. Rond plastic, met ijzeren balken erin, zoals ook om deuren zit. Het licht van de maan scheen overal op de golven van het water.'

Schriften

'Juffrouw, ik zie uw borsten', zegt één van de meisjes op verontruste toon. Onmiddellijk duikt juffrouw de Raadt in mijn geheugen op. Dit kordate vrouwtje gaf, in het jaar 1961, les aan de tweede klas waar ik hele dagen braaf in zat te wezen. Bij haar viel, hoewel het goede mens zwaar gereformeerd was, wel eens het een en ander te zien wat ze misschien liever voor ons geheim gehouden had. Vooral als ze moe werd en in haar stoel ging hangen. Ik moet voorkomen dat er over veertig jaar net zo over mij geschreven wordt als ik nu doe over haar, denk ik. 'Als ik niet gewild had dat je mijn borsten zag', snerp ik, 'dan had ik vanmorgen wel iets anders aangetrokken.' Die zit. Alsof ik de situatie volkomen meester ben, ga ik met driftige vingers een stapeltje schriften recht leggen.

gebroken hart

Wij denderen met zijn allen de trappen af, op weg naar de overblijfpauze. Vanuit het niets roept hij naar me omhoog : 'mijn oma heeft een gebroken hart!' 'Hoezo?', vraag ik . 'Mijn opa is dood', schreeuwt hij aangedaan. Later begrijp ik dat opa vijf jaar dood is. Zelf is hij gisteren zes geworden.

Koekletters

Vanochtend werd er een zak met minstens een half pond letterkoekjes de klas binnen gesleept. Onmiddellijk begonnen er groepen kinderen woorden te leggen. Maan, kaal, pot, bus, het hield niet op.

'De kapotte letters mogen jullie meteen opeten", kraaide ik opnieuw schel door de groep. Gelukkig pakte geen een kind een hamer. Tevreden peuzelden we aan het eind van de ochtend de gave woorden weg. Morgen weer chocola.

Chocoladehemel

In de klas hebben we een letterwinkeltje. Al dagen knippen en prikken en kleien de kinderen letters. Tenslotte moet de winkelvoorraad op peil gehouden worden. Vanochtend werd er een doosje chocoladeletters in triomf naar binnen gedragen. Toen ik verordonneerde dat iedereen die een letter herkende er een mocht opeten, spelde men plotsklaps uitstekend. 'Een witte huh graag', zei het jongetje dat anders nooit oplette,. 'En ik graag een pure ah', het meisje dat meestal uit het raam staarde. Zelfs toen ik voor nepgeld chocoladeletters liet aanschaffen, verslapte de aandacht geen moment. De kinderen schreven bonnen en wisselden tientjes, zonder te verblikken of verblozen. Tussendoor stak ik de gebroken lettertjes gedachteloos in mijn eigen mond. Zwevend en smakkend bevond ik me in de juffenhemel.

Wraak

De eerste herfstregens sloegen laatst dwars door het dak van ons verder tamelijk solide schoolgebouw. De inderhaast geplaatste witte plastic emmers stroomden in hoog tempo vol met gifgeel vocht. Alsof een flink aantal jongens via de brandtrappen naar het dak geklommen was. Om eens flink wraak te nemen. Wegens vrijheidsberoving. Op bijna dagelijkse basis.

Chocoladetaart twee/smartlap

Ik bedacht dat de laatste dag van de week de vrijdag is. En dat dat mijn vrije dag is. Op vrije dagen bakken slechts engelen chocoladetaart met kleine jongens. De klassenmoeder nam de opengevallen plek gelukkig in. Mij werd verteld dat hij weigerde de taart met vierentwintig anderen te delen. Dat hij op die manier onder een mooie deelsom uitkwam. Dat hij zijn schepping in triomf naar zijn nieuwe huis voerde. Waar hij eerlijk deelde met zijn van het verhuizen doodvermoeide moeder.

Chocoladetaart

Op de laatste dag van deze week neemt er een jongen afscheid van de groep. Daar heeft hij moeite mee. Mijn gevoelens voor hem vertaalde ik, als zo vaak, in termen van voedsel. Onnadenkend beloofde ik hem gezellig samen een chocolade-afscheidstaart te zullen gaan bakken. Naderhand bedacht ik, dat een enorm bakproject logistieke problemen schept. Mijn provisiekast bood uitkomst. Jongstleden zaterdag schafte ik een bouwpakket aan voor een 'Easy Cake'. Beetje melk en olie mixen met een poedertje. Eitje erbij. Vormpje in de magnetron en na drie minuten: presto een Thais instanttaartje. Het smaakt naar helemaal niets. Maar met een beetje spuitslagroom als plaksel en wat Smarties als versiering, wordt het de mooiste, snelst gemaakte taart van de hele wereld. Daar is geen woord aan gelogen.

Grote neus

"En hier woont mijn oma!", zei hij stralend. "Weet ik toch, ik weet bijna alles", pochte de juf. "Oh ja? En God dan? Hoe ziet die eruit?" "Vertel jij het maar, jij schijnt het te weten." "Hij is rond met ogen en een neus." Geen mond?" "Hij kijkt en hij snuift, maar praten, dat doet hij niet." Juf heeft er lang over moeten nadenken.

Plukken

"Die twee plukken bij mijn oren bevallen me niet", verzuchtte juf bij de nieuwe kapper. "Dat vond ik zelf ook al", jokte het jonge ding dat haar knipte. "Ik haal ze even weg en dan pas ik de rest van de coupe ook even aan". Even later blikte de juf beduusd in de spiegel. Wat was hier aangericht? Aanpassen? Noemden ze dit aanpassen? Dit leek meer op kaalslag. Wat de kinderen vandaag bevestigden. De een kwam nog lacheriger binnen dan de ander. Gelukkig maar dat er sprake is van groeifactor acht. Na de herfstvakantie ziet niemand er meer iets van.

Stoppels op mijn benen...

'Juf, ze zeggen dat ik veel haar heb", zegt een meisje tijdens het omkleden voor de gym. "Dat is ook zo", antwoord ik, en je bent echt niet de enige, voel maar!" Acht meisjes, laten zich dit geen twee keer zeggen. Ze wrijven enthousiast over het stoppelveld waarmee mijn middelbare juffenbenen overdekt zijn. "Juffrouw", zegt er dan één geschrokken. "Dit vindt Allah echt niet goed! U heeft die haren gekregen, om uw vel te beschermen, u mag ze niet afscheren". "Oh", zeg ik beduusd, "ik dacht dat een moslima dat juist wel moest. Maar, ik denk niet dat het zo belangrijk is of de vrouwen in het ene land wel en in het andere land niet hun benen scheren. Als we allemaal proberen ons een beetje netjes te gedragen, is iedereen dik tevreden." Ze knikt ernstig, we zijn het eens...

Administratieve nood

Laatstelijk kocht de juf bij de firma Winter, een prijzig blauw koffertje. Daarin bevonden zich als een harmonica uitwaaierende kartonnen compartimenten. Zij zongen juf als het ware toe: stopt u hier uw papieren dan kunnen ze nergens meer blijven slieren... Dit was iets voor haar! Met trillende vingers ordende zij elk slingerend papier onder een eigen, goed gekozen trefwoord. Zingend plakte zij vervolgens links en rechts de bijbehorende etiketjes. Daarna gaf zij, tevreden zuchtend, het koffertje een vaste plek onder haar bureau. Een hele week werkte dit systeem verbijsterend goed. Nu is het koffertje weg. Foetsie. Opgeslokt door het sinister zwijgende schoolgebouw. Net nu het tot de nok gevuld is met onmisbaar papier. Juf smeekt de heilige Anthonius om bijstand. Kan hij niet eens kijken of juf haar koffer per ongeluk in het kolenhok gezet heeft?Verder weet ze het ook niet meer.

Talent

'Dat kan ik niet!' is de mantra die hem dagenlang in zijn mond bestorven ligt. Huilend probeert hij een twee te schrijven. Snikkend produceert hij een soort van tekening. Als dit maar goed komt denk ik... Dan krijgt de groep de eerste toneelles van de docente drama. Juist hij zet spontaan een fantastische marionettenspeler neer. Met zwier en vol overgave trekt hij aan de touwtjes van zijn poppenkind. 'Wanneer kom je weer?', vraagt hij als de dramajuf weg gaat. Dit gaat goed komen.

Muizenissen

In gedachten ga ik de kasten langs. Onder de gootsteen visualiseer ik een aangebroken zak potgrond, ongewassen schorten en vieze place-mats. Ook mijn neus doet mee; een zure verflucht. Bij thuiskomst onmiddellijk uitmesten. Eigen allesreiniger meenemen, een school is als een oostblokland voor de Wende. Taalkast: opgeruimd door een kind; je weet niet wat je ziet, zo netjes. Rekenkast: onduidelijk uitpuilende berg eierdozen geërfd, hele jaar niet gebruikt, aan Beeldende Vorming schenken.

Jammer genoeg passen de blauwe ordners, waarvan elk kind er één beheerde, niet in de laatjes. Misschien naar de gang? De eigen kasten zijn nodig voor de stempelkisten. Over gang gesproken: als ik de elektrische puntenslijper er wegens lawaaioverlast eens heen verplaatste. Zouden er dan volgend seizoen veel vingers worden bijgepunt? Zou ik gek worden van het heen en weer geloop en het klepperen der deur?

Laat het los juf, je gaat met vakantie.

Die Gedanken sind frei

Gisteren begon de kindervakantie. Vandaag diende het onderwijzend personeel dus op te ruimen. Juf is nog steeds niet zo'n juf die de kinderen ruim van tevoren met zachte hand de eigen stoelen en tafels laat soppen. Bovendien, hoewel inmiddels een radicaler weggooier, de neiging af en toe omvallende bergen te bouwen, van wat ooit misschien nog van pas zal komen, blijft. O jee, klettert daar het bakje met de tweehonderd oranje plakpapiertjes ter grootte van een euro uit de kast? Oprapen die handel, of ten prooi laten vallen aan stoffer en blik? Onoverzichtelijke nijverheid. Duizelig neem ik het besluit mañana-maandag terug te komen om de puntjes op de hopelijk tegen die tijd minder chaotische i te zetten. Op weg naar huis koop ik wankelend een tropenbloes in de uitverkoop. In gedachten al een beetje vrij.

Oranje boven!

We bakken muffins. Ze moeten een nachtje afkoelen. Het plan is ze morgen, op de laatste schooldag van het jaar, te glazuren en te versieren met marsepein. De jongen die heel beslist van zichzelf vindt dat hij te dom is om goed te spellen, pakt een krijtje. Met oranje hanenpoten schrijft hij griezelig correct op het bord:

niet vergeten, morgen keek versieren.

Juf overdrijft vaak en graag. Maar eerlijk: nu krijgt ze bijna tranen in haar ogen. Het zal de eindejaarsvermoeidheid wel zijn.

Snik van buiten de gemeentegrenzen

Voor haar eigen gevoel werkt juf pas een blauwe maandag, want sinds de herfst, op haar nieuwe school. Dat je je gevoelens moeilijk kunt peilen, bleek onlangs. Ze keek al totaal niet meer op van de uitzinnige gebruiken rond een afscheid in de nieuwe omgeving. Zo bleek er voor een weg-solliciterend collegaatje een overstromende koffer vol spannende cadeautjes bijeengesprokkeld. Onderwijzers streven naar onbaatzuchtigheid. De cadeautjes waren, in deze geest, voor de leerlingen van de toekomstige klas bestemd. Heel toevallig: in de berg zat ook het aardewerken rode theeservies met witte stippen, waar juf zelf als kind zo graag mee gespeeld zou hebben. Links en rechts hield men tedere toespraken. Daarna werd solo een afscheidslied aangeheven met daarin organisch verwerkt een authentieke Amsterdamse snik. Opborrelend uit de keel van een ras-Rotterdamse. Dat dan weer wel.

Luizen pluizen

Als bejaarde apen beginnen twee meisjes mijn haar te doorzoeken op luizen. Gezellig in het zonnetje. Zegt de een tegen de ander: 'Ze heeft geen luizen, ze heeft rozen!'

Watje

Als ik om half elf 's avonds uit het raam naar buiten hang, zie ik een zo op het oog welvarende egel, chill rondom het vogelhuisje scharrelen. Internet meldt mij even later dat egels veel slakken eten. Dat die in binnentuinen vaak vergiftigd zijn, is de verontrustende tweede zin. De afmaker: -De egel sterft vaak een langzame en pijnlijke dood- . Wat nu te doen? De buren bijeen roepen? Hopen dat ze dit lezen en de slakken, arme slakken, met bier zullen gaan doden? Vertrouwen op de intelligentie en intuïtie van de egel? Een raamposter met waarschuwende tekst ontwerpen? Wie het weet mag het zeggen.

Glad

'Juf wat is dat eigenlijk?', ze priemt met een vingertje richting het kalkoense vel in mijn hals. " 'Dat krijg iedereen die ouder wordt', antwoord ik zo neutraal mogelijk. '"Eerst ben je een hele tijd heel erg glad, en dan ineens krijg je overal van die rare vouwtjes. Soms worden het echte rimpels en op andere plekken verkreukelt je vel alleen een beetje.' Ik til mijn haar op om haar mijn voorhoofd te laten bestuderen. 'Oh ja', zegt ze bij het zien van mijn zorgelijke voren. Waarschijnlijk heeft vooral de passage: een hele tijd erg glad, haar gerustgesteld. Ze gaat weer spelen.

Leeskwartiertje

Een paar meiden hebben de belofte losgepeuterd dat ze dat mogen maken, waarvan ze de handleiding vlot kunnen lezen. Sindsdien wordt er gesmeekt of recepten voor taart en aanwijzingen over in elkaar te knutselen poppentheatertjes alsjeblieft meegenomen mogen worden tijdens het speelkwartier. Op de rand van de zandbak nemen de dames de vakliteratuur ernstig door. 'Marsepein, wat is dat voor spul?', hoor ik naast me. 'Plakband, ik moet plakband op mijn boodschappenlijstje zetten', zucht de ander. Mooi zo!

Schattingen

De kinderen kregen een toverbonen-rekenopdracht. Hoeveel bruine bonen dachten ze dat er in een kinderhand pasten? De schattingen varieerden van twee tot driehonderdzestig tot duizend. In tweetallen werd steeds één van de vier handen daadwerkelijk gevuld. Daarna werden de bonen op tafel uitgeteld om te kijken of de schatting van zoëven klopte. Het tellen verliep geanimeerd, maar viel om de dooie dood nog niet mee. Zuchtend begon een groepje telkens opnieuw van voren af aan met tellen, om verbijsterd te concluderen, dat ze, wat ze ook deden, afwisselend tot zesenvijftig dan wel tot zevenenvijftig kwamen. De juf kon het bij de nabespreking niet laten om, wild met haar armen zwaaiend, bibberige voorbeeldrijtjes van telkens tien bonen te gaan leggen. Met dik getrokken viltstiftlijnen, zomaar op de blote instructietafel, zodat de rijen bonen in hun eigen hok geparkeerd konden worden. Afijn, misschien beklijft er iets. Morgen misschien maar eens de stenen in de wand tellen.

Handleiding

Het jongetje wou wel graag tuinkers gaan kweken in lege eierdoppen. In een rijk geïllustreerd boek over de natuur had hij precieze aanwijzingen gevonden over de te volgen handelwijze.

'Als jij nou een mooie handleiding schreef', teemde ik. 'En je maakte er een paar leuke tekeningen bij, dan zorg ik meteen voor zaad en aarde.' Verbijsterd keek hij me aan: 'Waarom maken we niet even een kopietje?'  'Omdat ik kopietjes stom vind', zei ik weinig overtuigd. 'Kopietjes zijn te makkelijk.' 'Je maakt zelf zo vaak kopietjes', zei hij onbevangen. 'Bijvoorbeeld bij rekenen, ik kan die sommen heus wel opschrijven en jij geeft toch zo vaak kopietjes.' Beschaamd boog ik het juffenhoofd. 'Ik zal gaan minderen', zei ik als was ik een verstokte roker. 'Maar schrijf jij nou toch maar eerst een nette handleiding.

Bananen uit die juffenoren!

Boven de weg hing het bord Haarlem naast het bord Amsterdamse Bos. Dit zorgde voor paniek in de bus. Hoe kon een chauffeur op de ene plek komen als er twee stonden aangegeven. Je zou het zien en beleven, straks zaten wij in Haarlem en zouden we alle pret missen! Het onderwijs, is een kwestie van je oren openzetten. Dan weetje meestal wel waar je volgende rekenles over kan gaan.

Wolfshond

'Het Amsterdamse Bos?', het anders zo stoere knaapje verschoot van kleur. 'Daar wil ik geen sportdag, daar zitten wolven!' Met de grootste moeite lukte het de juf de ergste spookbeelden enigszins uit zijn jongenshoofd te verjagen. Hij bleef zowaar zelfs gillend zitten, toen er een enorme hond een rondedansje van plezier rende om de hele op het gras zittende sportdagploeg heen. Stoer!

Chaos

Morgen is het sportdag. Het te vervoeren materiaal diende tijdig te worden klaargezet. Twee leerkrachten probeerden amechtig tien roze ballen en acht pilonnen in een zak te proppen. Twee andere bleven van en naar de gymzaal heen en weer sjouwen met  houten ladders in diverse staten van onderhoud. Nog weer een stuk of zes andere meesters dan wel juffen werden erop uitgestuurd om niet-tang, papier dan wel extra hoepels te zoeken. Toen er zich orde in de chaos begon af te tekenen werden alle materialen met vereende krachten hoog op een open kar opgetast. Morgenochtend dekzeil erover en karren maar met die handel. De Beverley Hillbillies zullen er niets bij zijn. Als ik geen les gaf aan de derde groep en dus pas halverwege de ochtend in het Bos verwacht werd, zou ik aangeboden hebben me in een schommelstoel op de berg marteltoestellen te laten vastbinden. Grijze haren wapperend in de wind. Nu zal mijn verdere bijdrage slechts bestaan uit het jureren van het frisbee-werpen.

Paaltjes

Inmiddels staan er zelfgemaakte bordjes in de plantenbak die aan de school vastgemetseld is. 'Niet plukken boef!', heeft het ene kind geschreven. 'Afblijven, van groep drie!', het andere.In mijn tijd stond er van gemeentewege : 'Jongens en meisjes weest sportief, vernielt niet, maar beschermt wat met zoveel zorg werd aangelegd.'  Ons probleem was dat we wat veel bordjes hadden in verhouding tot de totnogtoe ontgonnen vierkante centimeters. De bak lijkt nu op een Keukenhofperk. Wat daar tulpen zijn, zijn bij ons vrolijk versierde, vierkante, geplastificeerde op de boef persoonlijk gerichte vermaningen. Hopelijk zullen passerende macho-boeven geen paaltjes gaan uitrukken. Om hun lieve, handen wringende moeders, een plastic tuiltje verbodsborden aan te kunnen bieden.

Hoog weggezet

Vandaag begon de juf wat later dan normaal. En zo gebeurde het, dat ze niet besefte dat de cake waar een jarige bij zijn ronde langs de klassen op wilde trakteren, door een zorgzame volwassene bovenop de kast en dus uit haar zicht geplaatst was. Zodat betreffende jarige trouwhartig eerst een kale ronde liep, geflankeerd door twee opgewekte kornuiten. Waarna hem te binnen schoot dat er gisteren, bij de opwindende voorbereidingen, toch op enig moment sprake was geweest van een cake die er erg aantrekkelijk uitgezien had. Hij stuurde een van zijn secondanten ijlings terug naar de klas. Waarop hij zijn ronde opnieuw liep, maar nu voorzien van de juiste eetbare rekwisieten. Zodoende  werd er bar weinig door de drie knaapjes gerekend, maar een kniesoor die daar op zo'n feestelijke dag op let.

Jaap

Morgen wordt er een brief  in groep drie bezorgd, afkomstig van ene Jaap. Hij schrijft dat hij per ongeluk de laatste koe van zijn moeder geruild heeft voor toverbonen, uien en uitlopende aardappels. Hij vraagt de kinderen om raad: wat moet hij doen om aan voldoende eten te komen voor hem en zijn moeder? Kaas en melk zullen er voorlopig niet meer bij zijn en het geld is ook al op. Als volwassene die het sprookje van Jaap en de Bonenstaak door en door kent, kost het de juf moeite zich los te maken van de gebaande paden van het verhaal. Ze heeft er een berg lessen omheen bedacht. In mapjes, kisten en bakjes staan de  benodigdheden startklaar. Nu eerst eens afwachten of het onderwerp aanslaat en dan kijken welke kant de kinderen op zullen gaan. Spannend.

Wraak

In de vakantie is het speelplein opgeknapt. Eerst klommen er mannen in de metersdikke boom om alle bij storm potentieel gevaarlijke takken af te zagen. De boom staat nog, maar daar is wel zo'n beetje alles mee gezegd. Toen werden de meest opwindende speeltoestellen verwijderd. Weg dat duikelrek, opgehoepeld die glijbaan, stel je voor dat er een kind uit- of af zou kukelen met zijn kop bovenop een rubberen tegel! Vervolgens werd de bestrating vernieuwd. Dat deden de werkmannen een beetje onnadenkend. Wat zij aanzagen voor een esthetisch verantwoorde glooiing in de saaie tegelmassa, blijkt in werkelijkheid  een springschans voor kleuterkarren. Aan de ene kant afroetsjbaar, aan de andere een plek om pardoes met kar en al in een ravijn van een meter te duiken. Kleuters van een ander lanceren, daar passen juffen voor. Daar zijn ze niet voor opgeleid. Dus dat plein moet over. De boom ritselt voor wie het horen wil van genoegen. En haalt zijn kale schouders op.

Moordwapen

Gisteren, op de laatste vakantiedag, reden we over de Utrechtse brug de hoofdstad uit. Op weg naar de dichtstbijzijnde natuurstrook. Een konijntje stak recht voor onze wielen over. Het werd op zo'n anderhalve meter hoogte opgejaagd door een kauwtje. Of misschien door een roek. In ieder geval, door een grote zwarte vogel. Ik probeerde me in de vogel te verplaatsen. Was dit een geval van verregaande zelfoverschatting? Verbeeldde hij/zij zich, in vliegende vlucht happen lillend vlees uit het radeloze knaagdier te kunnen scheuren? 's Nachts in bed bedacht ik een andere oplossing. Die kauw probeerde onze Smart als moordwapen in te zetten. Was te ongeduldig om te wachten op zijn dagelijkse portie sowieso al door het voortrazende verkeer geplette dierenlichaampjes. Erachteraan bedacht ik hoe het konijn met een elegante sprong vanaf de stoep in de bosjes gesprongen zou kunnen zijn. Een slap Hollywood einde aan wat ik met eigen ogen gezien had. Hup, knus het in het plantsoen verborgen hol in. De natuur, daar hoef je tegenwoordig de stad niet meer voor uit. Dat was weer eens gebleken.

Veren

Het geschreven woord betekent bijkans alles voor de juf. Toen zij dan ook in Saskia's Dierenpaleis 'voorjaarsbollen' zag liggen, was zij weerloos. De mensen mochten beweren dat de barre winter voorbij was, als een serieuze, door de vogelbescherming aanbevolen onderneming dit vogelvoedsel aanbeval, zou de juf het aan de dieren verstrekken. Zonder een spier te vertrekken telde zij de eerste twee euro uit een lange reeks duo-euro's neer. Ze zou van dit geld al lang een hele mooie hoed met veren hebben kunnen kopen. Maar dit prefereert zij.

(foto's kunnen groter door er op te klikken)

Kiemen, maar met mate

Zoon J. heeft de leskist vandaag opgehaald bij het NME.  Waarvoor dank. De mevrouw van de uitleenbalie bleek een fikse zak uien en uitlopende aardappelknollen te hebben meegeleverd. In een rode Dirk-tas. Waar zou ze die slappe knollen betrekken? Belangrijker: hoe houd je die in de meivakantie goed?

Een aardappelknol waar de stengels en de wortels al levenslustig uitpiepen, wat moet een onderwijzeres daar tien dagen lang mee? In de donkere, droge kelder leggen?  Of beter in de groentela van de koelkast? Toch maar liever onder de, vanwege de overgang, klamme matras? En dan zeker elke ochtend kijken of er nog leven in het pootspul zit? Problemen, problemen, houdt het dan nooit op?

De macht der getallen

Erwtjes voorkiemen in een glazen potje.

Tussen de bedrijven door, snelde  juf vandaag op haar damesfiets naar het NME. Het hoofdstedelijk centrum voor Natuur en Milieu-Educatie. Zuchtend en steunend ging ze er materialen waarvan de uitleentermijn bijna verstreken was retourneren. Op niets hopend bedacht ze ineens dat men hier wellicht iets deed aan het kiemen der bonen. Ze had zich namelijk half en half voorgenomen daar haar nieuwe project aan te wijden. De mevrouw achter de balie fronste haar wenkbrauwen en trok subiet een enorme leskist uit de schappen. 

' Hier zit alles wel zo'n beetje in', bitste ze bijna. 'Bonen, bollen, tuinkers, zonnebloemzaad, lesbrieven, potjes. Ik weet alleen niet of ik op korte termijn aan voldoende uien en pootaardappels kan komen. Neemt u hem meteen mee, of lukt dat niet op de fiets?' 'Morgen kom ik hem met de auto halen', fluisterde de juf timide. Wat niet milieu-educatief verantwoord klinkt. Maar, als je in het onderwijs werkt, is het dat lekker wel.

Roetsj

Stelt u zich voor dat u op schoolreisje bent. Dat dit de uitgang is van een enorme door de lucht kronkelende kinder-vangende attractie. Een buis met aan de ene kant een bordje 'ingang' en aan de andere een bordje 'uitgang'. Je kunt er niemand in passeren. Zo nauw. En dat je daar dan persé door moet. Bij navraag bleek het reuze mee te vallen. 'Het was wel erg smerig daar binnen, maar in het begin is er een trappetje en daarna een soort glijbaan.' Een beetje zoals het leven zelf dus.

Grote vissenvakantie

In het lokaal waar zij na de herfstvakantie aantrad om een groep drie te bestieren, trof de juf twee goudvissen aan. Goddank zwommen de dieren in een, weliswaar petieterig, rechtwandig aquarium. Niet in zo'n als een dol makende lachspiegel op hen inwerkende bolwandige kom. Droef stemde dat het water troebel zag. Onmiddellijk toog de juf naar de dierenwinkel waar haar diverse vernuftige chemische preparaten werden aangesmeerd. Deze zouden patent werken waar het het verhelderen van alle soorten slootwater betrof. De winkeljuffrouw had geen woord teveel gezegd. Zienderogen kregen de beesten zicht. Toen de schoonmaker ook nog bereid gevonden werd de vissen in de kleine vakanties te voeren, leek alles rustig aan het klassendierenfront. Helaas komt de grote vakantie er met rasse schreden aan. Zo naïef om te denken dat de schoonmaker vijf weken lang elke dag langs zal komen om schoon te maken waar geen kind met zijn vette tengels aanzat, is zelfs de juf niet. Hoe moet dat nou? Bestaan er onderwater-voederbakjes? Lijkend op de langgerekte bakjes  die cavia's en parkieten boven water kunnen behappen? Juf wil weer rustig slapen. Op naar de dierenwinkel.

Grauw papier

Twintig stevige stukjes grauw geschept papier, wapperen sinds vandaag aan de klassenwaslijn.  

Op de paar gescheurde stukjes gaan we morgen uitproberen of je er duidelijk op kunt stempelen. Of je er een tekening op kunt maken. Wat dan beter staat: kleurpotlood, verf of viltstift. Daarna gaan we het verhaal van Floddertje in onze eigen woorden opschrijven. Eerst in het klad en dan, op ons zelf gemaakte papier, in het net. Dat wordt een ambachtelijke ochtend, weer eens wat anders dan hameren op een toetsenbord.

Loeihond

Het lot heeft een manier gevonden om mij onder de neus te wrijven dat ik geen luisterhond meer heb. Ergens vlakbij huilt op gezette tijden een hond. Waarschijnlijk komt deze roep naar de roedel uit de strot van het eenzame huisdier van de nieuwe buurvrouw. Het jonge ding dat, van horen zeggen, zo irritant stampend door haar appartement banjert. Als ze thuis is tenminste. Aan het geloei van die hond te horen, is ze vaak jonge-meiden-dingen-buiten-de-deur aan het doen. Oh, u denkt al te weten waar dit stukje heen gaat? Nuffige juffenklacht, eerst in de bus van de nieuwe buurvrouw en daarna op hoge poten naar de Dierenbescherming.

Mijn gedachten gaan een heel andere kant op. Als ik nou eens voorzichtig aanpap. Niet al te excentriek bemoeizuchtig Oud-Zuid probeer over te komen. Zou ik hem dan af en toe mogen uitlaten? En zou ik dan een band kunnen opbouwen met het dier? Het zou in ieder geval tot nut van het algemeen dienen.

Modderkletsen

'Juf, mag ik mijn handen wassen?', vraagt een meisje bij het buitenspelen. Ze toont me een paar roetzwarte handen. Het mag van mij.  Een paar minuten daarna zie ik haar expres lekker opnieuw met haar handpalmen door de modder kletsen. Ze zet hoopvol hernieuwd koers in mijn richting. Die denkt zeker de eeuwigdurende beweging te hebben uitgevonden.

Insmeren met modder, handen hulpeloos tonen aan juf, heerlijke, want onafhankelijke, niet gesuperviseerde tocht naar de wc. Kinderen zijn blij met kleine dingen.

Melodrama

'Ik ga me verhangen hoor! Hier ter plekke, geen mens die me tegenhoudt ', baste juf  tegen dochter L. De afzichtelijk slanke klanten van de hoofdstedelijke Bijenkorf spitsten hun oortjes en deden alsof ze niks hoorden. 'Overal leuke jassen en mij passen ze weer eens niet', zeurde juf verder.  Met de jaren zeer bedreven geraakt in de omgang met haar tot melodrama neigende moeder, nam dochter kordaat de touwtjes in handen. 'Hou je neigingen nog maar heel even in', zei ze bedaard 'en laat mij mijn gang gaan. Ik loop wel even snel wat rekjes door.' Warempel de eerste jas die zij tevoorschijn toverde, bleek een afkledende schoonheid. Bovendien kon hij dicht. Het kostte een bom duiten, maar dan had juf ook wat. En wat bleek vandaag? Het was ook nog eens een echte leerzame juffenjas. Als het motregende kwam er een fijn waas over de stof te hangen. Dan konden de kinderen naar genoegen met hun vingertje schrijven op hun eigenste juf. a, stond er ineens op haar buik. En b op haar linkerheup. En dat waren dan alleen nog maar de delen die ze kon zien.

Helende handdoek

Toen ik naar huis ging zag ik een druipnatte schuimrubberen voetbal op de houten kast liggen. Daar werd ik niet blij van. Het ding lekte grote stralen modderwater. Toen ik nog eens goed keek werd ik alsnog blij. Een zorgzame jongenshand had de bal op een (1) papieren handdoekje gevleid. Wat qua vlekken en kringen op de kast niets uitmaakte. Maar qua butsen in mijn hart ontzettend helend werkte.

Vertrouwen

Er werd een plukje vacht van Zowie's pootje  geschoren. Daarna werd het infuus geplaatst. Het bloedde nogal. Maar ze had haar hele hondenleven lang al een grenzeloos vertrouwen in de mens gesteld. Dus dat hield ze ook nu maar zo. Als wij haar zo graag wilden laten prikken door die aardige mevrouw, dan zou dat wel een reden hebben. Er ging een koddig dierenverbandje met een dessin van blauwe hondenpootafdrukken erop om het infuus. Ze likte de hand van de dierenarts voor de zekerheid nog maar eens een keertje. En toen was het over.

vrijdag de dertiende

Met het bovenzintuiglijk gehoor van de luisterhond gaat het onverminderd prima. Elk verdrietje of voorbijtrekkend depressietje van juf of een harer gezinsgenoten pikt het getalenteerde dier feilloos op. 

Niet voor niets heeft deze helpende hond  vele dienstjaren in het basisonderwijs achter de kiezen. Steeds aandachtig geluisterd en geen kind gebeten. Het zijn alleen die rotpoten die niet meer willen. Sinds de destijds zevenjarige R.,  op weg naar de gymzaal uit de rij sprong en riep: 'Juf, Zowie doet zo gek met haar voetje, ze klapt het dubbel!', is het langzaamaan bergafwaarts gegaan. Weg is de associatie met malse kippen of konijnenboutjes (met pindasaus). Al tijden. Twee soepele, gestroomlijnde, gespierde achterpootjes zijn verworden tot alle kanten opvliegende honden-hompel-strompelstokjes. Door het huis ligt een paadje van op elkaar aansluitende kleden en dekens. Over het parket lopen zonder uit te glijden is er namelijk niet meer bij. En nu is het genoeg geweest. 'Kunt u ons opnemen in uw euthanasieronde aan huis van aanstaande vrijdag?', informeerde juf afgelopen maandag zakelijk.' Zo laat mogelijk graag, ik moet werken.' Eerlijk waar dat zei ze: 'Ons' en 'Uw!' Alsof ze zelf een spuitje krijgt.

Kus

Juf mag uit haar blote hoofd de tafel van acht kunnen afraffelen, ze kan er zeker niet op staan. Juist dat kan een van haar jochies van zeven wel. Midden in de kring. Gestrekt als een kaars en langdurig. Vervolgens draait hij en passant nonchalant een paar keer rad. Niemand krijgt ook maar het puntje van zijn jongensschoen tegen zijn neus. Wij worden gekust door de door zijn gympen verplaatste lucht. Een donderend applaus stijgt op.  Wij voelen ons verbonden.

Vogelmensen onder elkaar

Er lag een hele grote diepe plas op het schoolplein.

"Afspraakje jongens', zei de juf. "Jullie gaan niet door die plas lopen. Dit was het sein waarop men gewacht had. Al snel stond de eerste tot aan zijn enkels in de blubber. Een overzichtelijke overtreding. Die snel genoeg verboden was.  Maar wat te doen met die andere jongen die met een stok als een wilde in het water stond te zwiepen... Die als een dolle zand in de plas bleef gooien? Bij navraag bleek hij het schoolplein op orde te brengen voor de eendjes. ' Ik gooi er eten in en ik maak het alvast een beetje mooi voor ze.'  Hij keek er zo oprecht en gemotiveerd bij. Juf is ook een vogelmens. Ze heeft het door de vingers gezien.

De dames eisen kwaliteit

Twee van mijn zevenjarige meisjes gingen 'even met de directie overleggen'. s Middags na schooltijd werd ik bijgepraat over waar ze mee aan waren komen zetten. De dames vonden dat ze in mijn lessen maar bar weinig kennis opdeden aangaande het rekenen. De adjunct schudde enigszins gealarmeerd een rekentest uit haar mouw. Die werd met glans door hen afgelegd. Drie erbij vijf had evenmin geheimen voor hen als acht eraf zes. Zeven op verschillende manieren splitsen? Natuurlijk juffrouw: 6+1, 3+4, 5+2, en zo konden ze nog wel even doorgaan. 'Maar meisjes, jullie weten alles perfect en jullie rekenen ook al zo lekker snel!', zei het directielid. 'Wat is nou precies jullie probleem?' 'Dat wij willen weten hoeveel 22 erbij 55 is', antwoordden ze. Oh kwam dat pas in de vierde groep? Nou dan waren ze een heel klein beetje gerust gesteld....

Wisselen

Om half negen 's ochtends krijg ik geen hand. In plaats daarvan spert hij zijn mond open en blikt afwachtend omhoog. Ah, er zit een tand los. Deze situatie inspireert mij. Ik buig naar hem over en trek mijn bovenlip op. (Moet het weer meteen over mijn eigen tanden gaan?  Waarom gun ik dat kind zijn gebitstriomf niet?) 'Driedelige brug', poch ik. 'Dat kunstje van jou, kan ik ook. Alleen moet ik er inmiddels dik voor betalen. Geen goud meer te bekennen. Als dat zo doorgaat, toon ik met de dag jonger.' 'Jij hebt anders onderin nog heel veel goud', zegt hij. En zoekt een plaatsje in de kring.

Diplomaatje

Ik zit in de gymzaal naast een jongen die niet mee mag gymmen. Wegens wangedrag heeft hij de opdracht een leerzaam observatieverslag te maken. 'Zoek de kinderen die zich heel goed gedragen en maak daar een tekening van', zeg ik. Zuchtend begint hij een vriend te tekenen die een handstand uitvoert. De kameraad staat gestrekt als een strijkplank tegen de muur geplakt. Dan werpt hij een schuin oogje op mij en begint een mollig vrouwtje met krulhaar te tekenen. De dame heeft een zachte uitstraling.  'Wil je er even boven schrijven: juf is heel lief?', vraagt de aanbiddellijke hypocriet zacht. 'Dat helpt je toch niet hoor', knor ik chagrijnig. Maar binnen vijf minuten huppelt hij frank en vrij rond in zijn gymtenue. Ra, ra hoe kan dat?

Dierenwinkel

Vijf uur 's middags. Het zwakste moment van de dag. Eigenlijk heeft de juf zin in een stevig kopje erwtensoep dan wel snert. Hoe zou het, in deze vrieskou,  de vogelen des velds vergaan? 'Dag mevrouw van de dierenwinkel. Heeft u ook strooivoer voor de vogeltjes in mijn achtertuin?' 'Dat ligt eraan mevrouw, wat zitten er voor vogels in die stadstuin van u?' 'Nou, wat er zoal rondvliegt in de hoofdstad: een roodborstenpaar, spreeuwen, merels, koolmezen, duiven, kauwen.' 'Dan heb ik voor u een zak universeelvoer, dat lusten ze allemaal graag.'  'O, en die grote, groene papegaaiachtigen,daar heb ik verleden week nog die pinda's voor gekocht. Lusten die dat ook?' 'Nee, dan zitten we bij de wat duurdere zak. Daar zitten insecten en vruchtjes door.' 'Doet u mij dan maar twee zakken. Van elk een.' 'Dat maakt zes zoveel.' 'O jee, mag ik dat pinnen?' 'Ja, dan komt er twintig cent bij wegens een aankoop onder een tientje...' 'Goedemiddag mevrouw.' 'Prettige avond mevrouw'. Bij thuiskomst is het te donker om nog te strooien. Dat geeft maar ratten. Ik leg de duurste zak onder de lamp. Van die insecten valt geen spoor te bekennen. Die zijn waarschijnlijk industrieel vermalen. Maar ik heb er alle vertrouwen in. Morgenochtend, om zeven uur, sta ik in mijn ochtendjas te strooien.

Vorstje

We gaan buiten spelen. Zelfs in de grote stad vriest het vijf graden. Het jongetje met de twee linkerhanden wijst met zijn gebolde buik in mijn richting. Hippend van ongeduld. Hij wil op zoek naar bevroren plassen. Nu. Die lastige rits staat tussen hem en zijn kwartiertje vrijheid in. Maar een juf dient op te voeden en zelfstandig te maken, herinner ik mij vaag van voor de kerstvakantie. 'Je mag op de warme gang blijven staan tot het je zelf gelukt is je rits dicht te doen ', zeg ik. Uit mijn ooghoeken volg ik vanaf het schoolplein zijn ongecontroleerde steeds wanhopiger worsteling met de panden van zijn jas. Dan kan ik het niet langer aanzien. Ik stuur een van de meisjes op hem af. Een seksistische actie mijnerzijds. Maar de boog kan niet altijd gespannen staan. Juf gaat wel weer leren ritsen en veters strikken en politiek correct doen, als  de dooi inzet.